czwartek, 21 stycznia 2016

RUŚ I MONGOŁOWIE

RUŚ
Na terytorium zamieszkałym przez plemiona ruskie powstały dwa ośrodki władzy państwowej: w Nowogrodzie Wielkim i w Kijowie. W drugiej połowie IX w. Ruryk - jeden z normandzkich wodzów, którzy najeżdżali te tereny opanował tron Nowogrodu Wielkiego. Jego następcy podporządkowali sobie również Kijów, tworząc w ten sposób podstawy do zjednoczenia ziem ruskich i powstania jednolitego państwa ruskiego na tych terenach. W granicach państwa ruskiego znalazł się ważny szlak handlowy łączący Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym.
Normanowie szybko ulegli slawizacji i wtopili się w ludność tubylczą. Państwo ruskie zaczęło prowadzić ekspansję w kierunku posiadłości Bizancjum. Ze względu na to, że Cesarstwo było za słabe na rywalizację z Rusią zdecydowało się na współpracę, a utratę wpływów politycznych chciało rekompensować sobie przez pozyskanie wpływów kościelnych i kulturalnych.                         988 r. władca Rusi Włodzimierz Wielki przyjął chrzest, uznał chrześcijaństwo za religię panującą i otrzymał rękę cesarzówny bizantyjskiej.
MONGOŁOWIE 
1206 rok – Temudżyn dokonuje zjednoczenia licznych plemion mongolskich żyjących na terenach środkowo-wschodniej Azji, tworząc tym samym imperium mongolskie. Przyjął wówczas tytuł Czyngis-Chana, co oznacza Wielkiego Władcę.
Niedługo po tym wyruszył na podboje, zajmując m.in.:
- południową Syberię,
- Afganistan,
- Chiny,
- Chorezm.
1223 rok – toczy się bitwa nad Kałką pomiędzy broniącymi swego kraju ruskimi książętami i Mongołami, zwanych w Europie Tatarami, którzy chcieli zdobyć tereny przeciwników. W jej wyniku Ruś poniosła klęskę.
1241 rok – Mongołowie wkraczają do Polski, gdzie niszczą Małopolskę i atakują Śląsk. W tym roku 9 maja stoczono wielką bitwę pomiędzy tymi dwoma państwami. Uczestniczył w niej Henryk Pobożny. Podczas walk Mongołowie użyli dymiących substancji jako broni, w związku z czym wojska polskie, mimo że były wspierane przez siły europejskie, poniosły klęskę. Przyczyniło się to do wstrzymania gospodarczego tego kraju, zniszczenia bardzo wielu miejscowości oraz utwierdzono się w przekonaniu, że państwo polskie uległo rozpadowi.
1 poł XIII wieku – wojska mongolskie wycofują się z terenów południowej Europy z powodu walki toczonej o tron w ich imperium.
Jarłyk – dekret mongolskich władców wydany w formie pisemnej. Dotyczył on m.in. sprawowania władzy na terenach, które zostały przez nich podbite.

ORGANIZACJA CECHOWA

Cech-organizacja zrzeszająca osobiście wolnych rzemieślników miejskich jednej lub kilku pokrewnych specjalności-przynależności wymagana dla rzemieślników chcących legalnie prowadzić wytwórczość w mieście.
Cele i funkcje cechu:
-ochrona interesów rzemiosła zorganizowanego
-wzajemna pomoc członków
-kontrola jakościowa produktów
-regulacja wielkości produkcji
-organizacja edukacji zawodowej
-funkcje bractwa religijnego
-funkcje militarne i towarzyskie
Organizacja:
Starsi cechowi- było ich dwóch lub jeden, zarządzali majątkiem cechu, sądzili członków cechu w drobnych sprawach karnych i wyrażali zgodę na otworzenie nowego warsztatu.
Mistrzowie- czyli właściciele warsztatu musieli posiadać obywatelstwo miejskie, co wiązało się najczęściej z koniecznością posiadania nieruchomości 
Czeladnicy- liczyli od jednego do trzech w jednym warsztacie, w niektórych miastach mieli prawo do związków czeladniczych. Mieli możliwość wniesienia opłaty, wykonaniu majstersztyku i niekiedy odbycia podróży, ale tylko za zgodą cechu.
Uczniowie- liczyli od jednego do trzech w każdym warsztacie, oprócz prawy w warsztacie musieli pomagać w domu mistrza i mieli możliwośc awansu na czeladnika po wymogach mistrza 
_
Rada miasta i cech zwalczała rzemiosło pozacechowe, które było konkurencją dla cechu. Byli to rzemieślnicy pracujący w mieście, bezwzględnie zwalczani przez mistrzów cechowych.


HUSYTYZM

...Jan Hus, od którego pochodzi ten pogląd, czerpał wzorce od filozofa Johna Wiklefa- uważał, ze Biblia jest jedynym źródłem objawień i każdy chrześcijan może interpretować ją indywidualnie. Poglądami Jana Husa są:
-Biblia jako jedyne źródło wiary
-sprzeciw wobec idei świeckiego panowania kościoła
-odrzucenie papieża jako głowy kościoła
-krytyka symonii w kościele
-aprobata dla spowiedzi powszechnej
-wprowadzenie liturgii w języku narodowym

KONFLIKT RELIGIJNY W CZECHACH 

1415r.- Zygmunt Luksemburski wezwał Husa na sobór do Konstancji, gdzie uznano jego poglądy za herezję i skazano go na śmierć. Jana Husa spalono na stosie w Konstancji 

1417r.- zwolennicy Husa ogłosili cztery artykuły praskie:
-prawo swobodnego głoszenia słowa
-komunia dwupostaciowa 
-sekularyzacja dóbr kościelnych
-ograniczenie praw sądowniczych kościoła

1420r.- podział husytów na kalikstynów i taborytów. Kalikstyni byli odłamem umiarkowanym, rekrutowali się z mieszczaństwa, drobnej szlachty i bogatego chłopstwa. Swoje żądania ograniczali do 4 artykułów praskich. Taboryci byli odłamem radykalnym, głosili równość wszytskich ludzi i wspólnotę majątkową, domagali się likwidacji hierarchii majątkowej 

WYPRAWY KRZYŻOWE XI-XIII WIEKU

PRZYCZYNY
-dązenie papieży do rozszerzenia obszarów chrześcijaństwa
-chęć wyzwolenia miejsc świętych i chrześcijan spod panowania muzułmanów
-chęć zorganizowania nowych państw chrześcijańskich
-religijny zapał rycerstwa
-chęć zdobycia nowych ziem i łupów
-względne przeludnienie Europy
 

I wyprawa krzyżowa- 1096-1099
1097- krzyżacy pokonują Turków i zakładają nowe państwa 
1099- Boldwin ogłasza się cesarzem Jerozolimy 
II wyprawa krzyżowa - 1147-1149
1187- władca Egiptu Saladyn zajął Jerozolimę 
III wyprawa królewska- 1189-1192
Fryderyk Barrbarosa (niemiec) utopił się w rzece Salef
Filip August (francuz) musiał wracać do swojego państwa 
Ryszard Rwie Serce (anglik) skierował się na Cypr, który poźniej zajął 
IV wyprawa kupiecka- 1202-1204
Krzyżacy najpierw przejęli miasto Durrazo, a później dostali Konstantynopol 
Wyprawa dziecięca- 1212
Wysłano francuskie i niemieckie dzieci, które nie dożyły do końca rejsu lub stały się niewolnikami 
V wyprawa krzyżowa - 1217
VI wyprawa krzyżowa 1248-1254
Krzyżacy zdobyli Egipt, Damiettę
1250- udali się do Kairu, gdzie Ludwik IX dostał się do niewoli i musiał oddać Damiettę
VIII wyprawa krzyżowa 1270 
Król Ludwik IX podczas oblężenia Tunisu zmarł na gruźlicę 

1291- upada ostatnia twierdza krzyżaków - Akka i wraz z tym upada idea krucjat

SKUTKI 
-powstanie zakonów rycerskich
-pogłębienie Znajomości Bliskiego Wschodu
-rozwój handlu dalekosiężnego
-przejęcie handlu lewatyńskiego z rąk Arabów
-wzrost niechęci między chrześcijaństwem łacińskim a wschodnim
-pojawienie się wpływów orientalnych w szczuce europejskiej
-wzrost autorytetu papiestwa
-nie odzyskanie Jerozolimy
-rozwój Wenecji



REKONKWISTA W VIII-XV WIEKU

Przyczyną była chęć powstrzymania ekspansji muzułmanów oraz wyparcia ich z pół. Iberyjskiego.

 
718- bitwa pod Covadongą 
1031-rozpad kalifatu kordobańskiego 
1085- zdobycie Toledo przez chrześcijan
1086- bitwa pod Az-Zallaka, powstrzymanie rekonkwisty przez Almorawidów z Afryki
1118- zdobycie Saragossy przez chrześcijan
1147- zdobycie Lizbony przez chrześcijan 
1195- bitwa pod Alarcos, powstrzymanie rekonkwisty przez Almohadów z Afryki
1492- kapitulacja Grenady- ostatniej twierdzy muzumanów 

SKUTKI 
-powstanie na pół. Iberyjskim silnych organizmów państwowych 
- wypchnięcie z Europy Zachodniej muzułmańskich organizmów politycznych 
-wzrost nienawiści między chrześcijanami a muzułmanami 
-ukształtowanie się na półwyspie znacznej liczby feudalnego rycerstwa 

SPÓR O INWESTYTURĘ

Inwestytura- nadawanie stanowisk kościelnych przez monarchię przy jednoczesnym traktowaniu przez niego dóbr kościelnych jako lenna. Wpłynęło to na upowszechnienie się poglądów o wyższości władzy świeckiej nad duchową.


W X wieku władza w Niemczech przeszła z rąk dynastii frankońskiej w ręce dynastii saskiej. Przedstawicielem tej dynastii był Henryk I i Otto I Wielki, w tym czasie w Niemczech bardzo szybko wzrastała rola Kościoła. Jednak biskupi niemieccy byli uzależnieni od panującego, ponieważ on nadawał im posiadłości ziemskie, stanowiska i z tego tytułu uzależniał duchownych od króla i książąt niemieckich. W X wieku na terenie Italii znacznie osłabła pozycja cesarza, w tej sytuacji Otto I koronował się na włoskiego króla .Wówczas doszło do układu pomiędzy Ottonem I, a papieżem Janem XII, na mocy którego Otto I Wielki zatwierdził świecką władze papieży na terenach ofiarowanych papiestwu jeszcze przez Karola Wielkiego. Jan XII zobowiązał się jednocześnie, że każdy nowo wybrany papież złoży przysięgę nowo wybranemu cesarzowi i koronował Ottona I na cesarza rzymskiego. Odtąd mówi się o odnowieniu Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

W pierwszej połowie XI wieku Kościół miał wiele problemów do rozwiązania:
-wśród kleru panowała rozwiązłość moralna
-normalnym zjawiskiem była symonia(sprzedawanie i kupowanie godności Kościelnych), nepotyzm (oznaczał faworyzowanie krewnych, znajomych) i nie zachowanie celibatu
 Pozycję Kościoła w ówczesnym świecie osłabiła tzw. schizma wschodnia, która miała miejsce w 1054 roku, w tym czasie doszło do rozłamy pomiędzy Kościołem Wschodnim, a Kościołem Zachodnim . W 1054 roku papież Leon IX wysłał do Michała Cerulariusza patriarchy Konstantynopola swoich legatów, w celu rozwiązania sporu z patriarchą ekumenicznym, jednak kiedy zmarł papież, legaci obłożyli papieża ekumenicznego anatemą ( wyłączenie ze wspólnoty - klątwa, wyklęcie.). Michała Cerulariusza nie był dłużny, obrzucił klątwą Rzym.

 Główny projekt reform w Kościele opracował przełożony klasztoru w Clumy – Hildebrand. Klasztor w Cluny, znajdujący się na terytorium Francji został założony w 990 roku według reguły świętego Benedykta. Przełożonego zakony wybierano spośród zakonników i podlegał on bezpośrednio papieżowi. Od połowy XI wieku z kongregacji clunyckiej wybierano kolejnych papieży, dążyli oni do wyeliminowania wpływów świeckich z życia religijnego i uznania pełnej suwerenności władzy papieża.

W 1059 rok dekret papieża Mikołaja II, ogłoszony podczas soboru laterańskiego:
- ograniczył wybór papieży do Kolegium Kardynalskiego, niezależnego od władzy świeckiej
- zakazywał obsadzania stanowisk Kościelnych przez osoby świeckie 
-zakazywał słuchania mszy odprawianej przez duchownych posiadających żony, bądź żyjących w konkubinacie.

W 1073 roku Hildebrand został wybrany papieżem i przyjął imię Grzegorz VII, pełnił tą posługę do 1085 roku. Grzegorz VII kontynuował reformy podjęte przez klasztor Cluny
 -wprowadził zakaz przyjmowania inwestytury z rąk świeckich,
- ogłosił dekret o usuwalności z urzędów duchownych tych, którzy prowadzili rozwiązły tryb życia.

Według Kościoła jedynym namiestnikiem Boga na ziemi jest papież. Z kolei według władzy świeckiej cesarz jest jedyną osobą godną sprawować władzę. Kiedy na synodzie w Rzymie potępiono tzw. świecką inwestyturę Henryk zdecydowanie się sprzeciwił, podczas zwołanego do Wormacji (1076) synodu biskupów niemieckich podważył legalność wyboru Hildebranda na stanowisko papieża.Za namową cesarze obecni wówczas na synodzie biskupi wypowiedzieli Grzegorzowi VII posłuszeństwo.

SŁOWIANIE- LUD INDOEUROPEJSKI

WIERZENIA
-czcili siły przyrody
-najważniejszym bóstwem Słowian był Perun
-bóstwem związanym z kultem słońca był Swaróg
-kult był sprawowany w świątyniach lub w świętych miejscach
-składano ofiary z bydła, płodów rolnych
-wierzyli w życie pozagrobowe i prochy zmarłych składali w kurhanach

 

PIERWSZE PAŃSTWA SŁOWIAŃSKIE

Państwo Samona- jego założycielem w pierwszej połowie VII wieku był Samo, kupiec, który stanął na czele powstania Słowian przeciwko Awarom, a po zwycięstwie stał się księciem państwa.

Bułgaria- w VI-VII wieku obszar ten został zasiedlony przez Słowian. Storzyli oni silne państwo, szybko przejęli język i kulturę Bułgarów. Rozkwit państwa Bułgarskiego rozpoczął się w X wieku kiedy podbiło ono Macedonię i Epir. Jednak w Xi wieku Bułgaria została zajęta przez Bizancjium i wyzwoliła się dopiero pod koniec XII wieku.

Państwo Wielkomorawskie- powstało w IX wieku na terenie Moraw, w wyniku ekspancji objęto też zachodnią Słowację, Czechy, Górny Śląsk, Panonię. Chrystianizację prowadzili przysłani z Bizancjum Metody i Konstanty, którzy stworzyli głagolicę. Państwo przetrwało do początku X wieku kiedy zostało rozbite przez Węgrów.


KSZTAŁTOWANIE SIĘ PAŃSTWA ANGIELSKIEGO


V-VI w. - najazd Anglów, Sasów i Jutów na Wyspy Brytyjskie i zakładanie księstw 
VII w.- okres heptarchii 
VIII w.- dominacja Wessexu
IX-X w.- najazd Duńczyków
1016 r.- koronacja Kanuta I Wielkiego na króla Anglii
1042 r.- panowanie Edwarda Wyznawcy 
1066 r.- objęcie tronu przez Wilhelma Zdobywce 
1086 r.-sporządzenie ksiegi katastralnej Domesday Book (księga sądu ostatecznego)

1337-1453 r.- wojna stuletnia 
PRZYCZYNY:
- zajęcie Flandrii, która była dobrym ośrodkiem handlowym 
-przeludnienie
-różnice ekonomiczne
-francuskie dążenia do przejęcia posiadłości Plantagenetów na terytorium francuskim
-chęć Anglików odzyskania wszytskich ziem zjednoczonych przez Plantagenetów 
- chęć Anglików zdobycia tronu Francji
PRZEBIEG:
I
E{1337-ogłoszenie przez Filipa VI konfiskaty francuskich lenn króla Anglii 
T{1341- początek walk o sukcesję w Bretanii- wojna dwóch Joann
A{1346- bitwa pod Crecy 
P{1348- początek epidemii dżumy 

II
E{1356- bitwa pod Poitiers 
T{1360- pokój w Bretigny
A{1381- wybuch powstania chłopów- żakeria 
P{1415- bitwa pod Azincourt
    1420- ukłąd w Troyes
    1450-klęska Anglików pod Formigny
    1453- klęska Anglików pod Castillon

SKUTKI:
-zniszczenia wojenne we Francji
-wysoka liczba ofiar
-utrata militarnej roli przez rycerstwo 
-uznanie przez Francje niezależności Burgundii
-utrata częsci terytorium na rzecz Burgundii
-bunty społeczne w Anglii i Francji 


1455-1485 r.- wojna dwóch róż

Przyczyną wojny był spór o tron angielski między Yorkami (biała róża) i Lancasterami (czerwona)

PRZEBIEG:
1454- objęcie przez Ryszarda Yorka godności lorda protektora 
1455- obalenie regencji Ryszarda przez zwolenników rodu Lancasterów
1460- bitwa pod Wakefield i śmierć Ryszarda 
1471- bitwa pod Barnet
1483- walka o tron między zwolennikami Edwarda V(biała) a Ryszardem ks. Gloucester (czerwona) zwyciężył Ryszard i panował jako Ryszard II
1485- bitwa pod Bosworth i śmierć Henryka II
1485- koronacja Henryka IV, króry ożenił się z kobietą z rodu Lancasterów i w ten sposób rody się połączyły 

SKUTKI:
-wymordowanie ostatnich angielskich spadkobierców dynastii Plantagenetów
-zmniejszenie liczebności starych rodów szlacheckich 
-zniszczenie gospodarcze 
-wzrost roli nowej szlachty i miast
-wzmocnienie władzy królewskiej za panowania Tudorów

ORGANIZACJA WŁADZY W STANOWEJ MONARCHII ANGIELSKIEJ W XIV WIEKU


Król mianuje:

Wielką Radę Królewską- zatwierdza decyzje o zwołaniu parlamentu, daje rady monarsze. WRK upadła po wojnie Dwóch Róż.
Radę Ściślejszą- zajmuje się administracją kraju, sprawami obcych kupców i żeglugi.
Kuria Królewska dzieląca się na:
                               Izbę Szachownicy- zajmuje się uprawnieniami skarbowymi i sądowniczymi 
                               Sąd Ławy Królewskiej-zajmuje się sprawali naruszenia pokoju królewskiego, 
                                                                       i nadzoruje inne sądy 
                               Sąd Spraw Pospolitych- zajmuje się sprawami prywatnymi i nadzoruje sędziów                                                                          lokalnych



UNIWERSALIZM

Jest to dążenie do ogarnięcia pewnej całości, objęcia wszystkiego, całokształt postaw i uznanie zasady dominacji całości nad częściami; powszechność. Wyrównamy w średniowieczu:

UNIWERSALIZM KAROLIŃSKI 
*Elementami uniwersalizmu, spajającymi różnorodne kulturowo obszary imperium i pozwalającymi rządzić tak wielkim tworem miały być
-religia chrzescijańska
-wspólnota dla wszytskich niemal mieszkańców
-łacina jako uniwersalny język elit
-prawo któremu podlegali wszyscy mieszkańcy
-wspólna moneta ułatwiająca handel oraz wzorce panujące w sztuce
*Bardzo ważnym elementem uniwersalnego cesarstwa, które sam Karol Wielki uważał za odnowione cesarstwo Rzymskie, była pozycja władcy. Miał on być władcą suwerennym z woli Boga i uwazał się też za protektora Kościoła katolickiego- bronił go i wspierał.
*Dla Kościoła sojusz z władzą świecką był istotny, ponieważ zapewniał wsparcie państwa w budowie organizacji kościelnej i rozszerzeniu jej na nowe ziemie.
*Koronacja K.Wielkiego w 800 roku w Rzymie była symbolem podkreślenia dążenia do odbudowy Cesarstwa Rzymskiego.

UNIWERSALIZM OTTOŃSKI
*Krokiem na drodze nowej próby odbudowy Cesarstwa Rzymskiego była ingerencja Ottona I w wewnętrzne sprawy Italii. Doprowadziła ona do koronacji cesarskiej niemieckiego króla w 962 roku w Rzymie.
*Budowano świątynie, klasztory i różne elementy wyposażenia, typu obrazy itp
*Następcy Ottona I, zwłaszcza Otton III pragnął połączyć w harmonijnej współpracy i pokojowym współistnieniu ziemie chrześcijańskie w Europie. Planował, ze w skład uniwersalnego cesarstwa weszłyby: Germania, Galia i Słowińszczyzna.
*Przy budowie Imperium władcy korzystali z pomocy kościoła, który dysponował władzą duchową, ale i też administracyjną. Zapewnili kościołowi ziemie, a duchowieństwo służyło pomocą w administracji i dyplomacji.

RZESZA W CZASACH DYNASTII LUDOLFINGÓW

.. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego ziemie między Łabą a Renem, zamieszkiwane m.in. przez plemiona Sasów, Bawarów i Szwabów, podporządkowali sobie Frankowie. Chrystalizacja plemion germańskich podjęta przez Karola Wielkiego została zakończona na początku IX wieku. Po śmierci Karola Wielkiego i podziale jego cesarstwa wschodnia część trafiła w ręce Ludwika zwanego Niemieckim. Dynastia Karolingów władająca w państwie wschodniofrankijskim wygasła w 911 roku, a państwo wschodniofrankijskie było podzielone wewnętrznie na plemienne księstwa Bawarii, frankonii, Saksonii, Szwabii i kilka mniejszych - podzielone wewnętrznie państwo było niszczone przez najazdy Normanów i Madziarów.
 Mapa Świętego Cesarstwa Rzymskiego
919 rok- objęcie tronu przez Henryka I 
936 rok-początek panowania Ottona I Wielkiego 
973 rok- objęcie tronu przez Ottona II
983 rok- objęcie tronu przez Ottona III
1002 rok do 1024 rok - panowanie Henryka II

NORMANOWIE I SKANDYNAWIA

        Normanowie sa jedną z odłam od vikingów zamieszkujących pół. Skandynawski i są to:
-Norwegowie (poszli na północ na obrzeża Ameryki)
-Dani (zajęli półwysep Jutlandzki)
-Szwedzi (zostali na półwyspie Skandynawskim)
-Waredzi (poszli na południe czyli na Ruś)
Do podejmowania wypraw zmusiły ich warunki naturalne Skandynawii (klimat,gleby), utrudniające w owych czasach rozwój rolnictwa i tym samym wyżywienie rosnącej populacji. Vikingowie poruszali się przede wszystkim smoczym okrętem - drakkarem. Ich główny napęd stanowiły wiosła, zaś pomocniczo jeden prosty żagiel.

VIII wiek - najazdy Norwegów na Anglię i Irlandię
IX wiek- ataki Normanów na państwo Franków
980 rok- początek podboju Anglii przez Duńczyków
1028 rok- podbój Norwegii przez Kanuta Wielkiego
1066 rok- podbój Anglii przez Wilhelma Zdobywce
 Image result for najazdy normanów mapa

X wiek- tworzenie królestwa norweskiego przez Haralda Pięknowłosego 
I poł X wieku- tworzenie państwa duńskiego przez Gorma Starego
II poł XII wieku- rozpoczęcie przez Danię ekspancji na południowe wybrzeże Morza Bałtyckiego 
1319 rok- unia personalna Norwegii ze Szwecją 
1380 rok- unia personalna Danii z Norwegią 
1389 rok- unia personalna Danii ze Szwecją 
1397 rok- unia kalmarska Danii, Norwegii, Szwecji 

ARABOWIE I ISLAM

 .....około 40 roku życia Mahometa przebywając na pustyni ukazała mu się wizja pośrednia. Pojawił mu się Archanioł, który kazał mu czytać prawdy wiary, lecz z powodu ze nie umiał czytać został otulony tkaniną dzięki której te wiary przechodziły przez jego ciało( ROMADAN). Po tym zdarzeniu wrócił do Mekki, aby przynieść te objawienie na lud, ale nikt oprócz kobiety, wyzwoleńca i dziecka nie uwierzył mu w to co głosi, więc w 622 roku uciekł do Jatribu.
ZASADY ISLAMU:
I Wyznawanie wiary - ,,Nie ma innego Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego Prorokiem''
II Modlitwa- pięc razy dziennie w kierunku Mekki
III Jałmużna -świadczenie pomocy ubogim
IV Post - wstrzymaniu się od jedzenia i picia w ciągu całego miesiąca od świtu do zmierzchu
V Pielgrzymka do Mekki - raz w życiu
VI Dżihad - świeta wojna, podbijanie nowych miejsc aby namówić do wairy
___
HARDŻ - opłata za wyznawanie innej wiary niż islam
KORAN- święta księga, która dzieli się na SURRY- medyńskie(prawdy głoszone w Medynie) i mekkańskie(prawdy głoszone w Mecce)
SURRA- żywot Mahometa, tradycje wypowiedziane głosem
___
 661 roku w wyniku zamordowania kalifa(spadkobierca Mahometa) Alego doszło do rozłamu islamu:

SUNNICI       i      SZYICI
    85%                     10 %
          opierali                sunne traktowali
    wiarę na               jako dodatek
Koranie                 wiary

EKSPANSJA ARABÓW


PRZYCZYNY:
-ich kraina była bardzo biedna i ulegała przeludnieniu
-mieli pewność zwycięstwa dzięki łasce od Boga
-mieli pewność, ze poleglii wojownicy znajdą byt w raju
PRZEBIEG:
Pierwsze uderzenia były skierowane na wschód ku Palestynie, następnie na zachód ku Syrii i Egiptowi pod panowaniem Kalifa Umara.
W 637 roku zajmują Bagdad.
W 659 roku podchodzą na tereny bizantyjskie.
W 640-645 roku uderzają w kierunku Egiptu.
W 714 roku zajmują półwysep liberyjski

PAŃSTWO FRANKÓW

     Pierwszym władcą Franków był Chlodwig, który w 496 roku przyjął chrzest. Chciał on umocnić władzę przywódcy poprzez dziedzictwo władzy, więc musiał pozbyć się rytuału wyboru wodza. W ten sposób stworzył MONARCHIĘ PATRYMONIALNĄ:
-całe państwo należało do władcy
-władca swobodnie rozporządza swoje państwo dzieląc je miedzy swoich synów
-stosowano zasadę primogenitury, według której nastraszy z synów był następcom
-utrwaliło się określenie rex ambulansa (dwór wędrujący), czyli wędrówka króla/ księcia prowadzona działania zbrojne lub objeżdżane swojego państwa w celu poboru podatków, ale również aby dowiedzieć się o ilości mężczyzn.

Po śmierci Chlodwiga w 511 roku:
-zyskali na znaczeniu majordomowie czyli urzędnicy królewscy
-utworzyli się następcy władcy, zwani gruźninastępcy, który byli dość zadufani w sobie i nieużyteczni, co przyczyniło się do tego, ze majordomowie przejęli władzę.
-państwo Franków uległo podziału na cztery państwa co oznaczało ich słabość: Austrazje, Neutrie, Burgundie i Akwitanie
-terytoria zostały zjednoczone w 577 roku przez Peppina II

Następcom Chlodwiga stał się Peppin II Mały, który pokonał władcę Longobardów Childamka II
oraz stworzył państwo kościelne. Na miejsce Peppina wszedł Karol Wielki prowadzący duża politykę wewnętrzną i zewnętrzną.
Dokonania Karola Wielkiego:
-zmienił pismo z kursywy mediolańskiej na minuskułę karolińską 
-powstało szkolnictwo przyklasowe prowadzone przez duchowych 
-wprowadził siedem nauk wyzwolonych

-wprowadził mennice, gdzie mógł stworzyć swój pieniądz
-wprowadził skriptoria, gdzie każdy mnich musiał pzez rok przepisywać książkę
-palatia- miejsce kultu(kapliczka) na dziedzińcu pałacu króla, obok sali królewskiej

Następcami Karola Wielkiego byli jego wnuczkowie, którym na mocy traktatu Verdun (843 rok)podzielono terytorium:
Lotar I - zmarł pierwszy i po jego śmierci zorganizowano układ w Mersen (870 rok) gdzie podzielono jego ziemie między dwóch królów
Karol II Łysy 
Ludwik Niemiecki
  


ORGANIZACJA WŁADZY W PAŃSKIE FRANKÓW 


Na pierwszym miejscu stał król, który poprzez podbój zdobywał własność zdobytej ziemi i prawo do władzy nad podbitą ludnością. Król mianował inspektorów królewskich niekontrolujących administracje prowincjonalną hrabiów i biskupów. Przyjmowali skargi i wymierzali sprawiedliwość w imieniu króla. Ci inspektorzy kontrolowali hrabiów (komes), a mianował ich król. Zarządzali okręgiem administracyjnym hrabstwa, zajmowali się sądownictwem i kompetencjami wojska. Ich funkcja stawała się dożywotnia, a później dziedziczna. Wspierali oni kościół na terenie hrabstw.
Król również mianował margrabiów, mających uprawnienia wojskowe, administracyjne i sądownicze, a byli to urzędnicy zarządzający marchiami. Ostatnią organizacją mianowaną przez króla był dwór, należał do nich: marszałek, palatyn, komornik, cześnik, stolnik, kanclerz i sąd pałacowy.
Wszystkie te administracje czyli inspektorzy królewscy, margrabiowie, dwór i komes SŁUŻYLI KRÓLOWI.
















UNIWERSYTETY ŚREDNIOWIECZNE

  Uniwersytety narodziły się w związku z rozwojem i bogaceniem się miast Europy Zachodniej w XI-XIII wieku, również z przyczyny przełomu umysłowego i rozkwitu kultury intelektualnej średniowiecza. Powszechność studiów polegała m.in. na nadawaniu ogólnego stopnia naukowego(bakałarz, magister i doktor).  Jeśli uczelnia nie spełniała wymogów studium generale ( czyli nie miała wszystkich czterech fakultetów) nazywaną ją akademią.
  Profesorowie i studenci jednej uczelni zrzeszali się w korporacje w obronie swoich praw i przywilejów. Przywileje:
-prawo nadawania stopni naukowych
-prawo nauczania i uznawania tytułów w całym chrześcijańskim świecie
-autonomii wewnętrznej w zakresie administracji i jurysdykcji
-prawo do strajku i secesji z miasta
Image result for uniwersytet średniowieczny

MODELE UNIWERSYTETU 

Model boloński- był to uniwersytet składający się głównie ze studentów, którzy wybierali spośród siebie rektora oraz wynajmowali i opłacali profesorów. W tym modelu siedziba była budynkiem miejskim, a mieszkania uczniów i prof. znajdowały się w domach mieszkalnych.
Model paryski- składał się głównie z korporacji profesorów, którzy ze swojego grona wybierali rektora i dziekanów, a studenci grupowali się w nacje (korporacje studenckie). Nacje fakultetu (wydział uczelni) tworzyły razem korporacje uniwersytecką. Działały również kolegia uniwersyteckie jako jednostki organizacyjno-pedagogiczne o ograniczonej autonomii wewnętrznej.

CZTERY FAKULTETY UNIWERSYTECKIE 

* sztuk wyzwolonych -stanowił pierwszy stopień nauczania przygotowujący wykształcenie filozoficzne. Kończyło się go uzyskaniem stopnia bakałarza lub magistra, który uprawniał do kontynuacji studiów na prawie, medycynie lub teologii i ukończenia ich z doktoratem.  
* prawa (świeckiego i kanonicznego)
* medycyny 
* teologii 



środa, 20 stycznia 2016

PRAWO ŚREDNIOWIECZNE

      Prawo średniowieczne formowało się w organizmach politycznych powstałych na gruzach Imperium rzymskiego. Kształtowały je zarówno prymitywne prawa plemienne, jak i pozostałości rozwiniętej rzymskiej kultury prawnej.

1. Cechy prawa:
-prymat prawa zwyczajowego
-akty prawne wydawane przez panujących dotyczyły najczęściej zmian lub uzupełnienia praw zwyczajowych
-partykularyzm prawa ( personalny i terytorialny)
- czynnikiem integrującym prawo stały się od XIII wieku prawo rzymskie i kanoniczne
-stanowości i korporacyjność prawa
 prejudukty- orzeczenia sądowe zapadłe wcześniej w podobnych sprawach

PRAWO SALICKIE - pochodzi z początków VI wieku, skłąda się z 65 artykułów o kazuistycznym charakterze. Były one poświęcone głównie prawu karnemu i procesowemu, ale roznież prawu rodzinnemu i spadkowemu.
ZWIERCIADŁO SASKIE- spisane przez ławnika i rycerza Eikiego von Repkova około XIII wieku. Składa się z prawa ziemieskiego i lennego. Obejmuje również zagadnienia ustrojowe i prawa sądowego. 

PRAWO MAGDEBURSKIE- powstało na drodze praktyki życia codziennego u schyłku XII wieku. Zasady tego prawa były stosowane do codziennych potrzeb.  

KSIĘGA ELBLĄSKA-  spisana w j. niemieckim w drugiej połowie XIII wieku, jest to zbiór polskiego prawa zwyczajowego stosowany w północnych dzielnicach kraju. Tekst dotyczy prawa karnego, organizacji sądów i postępowania sądowego.



STATUTY KAZIMIERZA WIELKIEGO-  podstawowy zbiór prawa, głównie sądowego stanowiący zalążek kodyfikacji ogólnopolskiej. Wydano je w połowie XIV wieku, osobno dla Wielkopolski, a osobno dla Małopolski. Statuty umacniały podział stanowy społeczeństwa i uprawniały sądownictwo. 







CHRZEŚCIJAŃSTWO W ŚREDNIOWIECZU

SOBORY POWSZECHNE 


Sobór  jest to spotkanie biskupów całego Kościoła w celu ustanowienia praw kościelnych i uregulowania spraw doktryny wiary i moralności.



Nicejski I - odbył się w 325 roku, potępiał Ariusza, a Jezus został uznany za Boga prawdziwego z Boga prawdziwego współistotnego Ojcu. 

Konstantynopolitański I - odbył się w 381 roku, potwierdzili sobór nicejski, uznali boski charakter Ducha Świętego, który pochodzi od Boga Ojca. 

Efejki I - odbył się w 451 roku, potępiono Nestoriusza, a Maryi przyznano tytuł Bogurodzicy 

Chalcedoński- odbył się w 451 roku, orzeczono ze Jezus ma dwie natury złączone w jednej osobie, a biskupowi Konstantynopola przyznano te same przywileje co Rzymu

Konstantynopolitański II - odbył się w 553 roku, oskarżono o herezje papieża Wigiliusza i potępiono zwolenników doktryn Orygenesa. 

Konstantynopolitański III - trwał od 680 do 681, potępiono monoteletyzm, papieża Honoriusza uznano za heretyka 

Nicejski II - w 787 roku potępiono obrazoburstwo. 

Konstantynopolitański IV - odbył się w 869 roku, gdzie biskupi potępili patriarchę Focjiusza  i odbył się wtedy pierwszy rozłam między kościołem zachodnim i wschodnim 

Laterański I - w 1123 roku opracowano zagadnienia dyscypliny kościelnej i pierwsze ogłoszenie pokoju Bożego

Laterański II - odbyły w 1139 roku podczas którego potępiono symonię i zajęli się problematyką krucjatową 

Laterański III - w 1179 roku potępiono poglądy albigensów 

Laterański IV- odbył się w 1215 roku również potępiono poglądy albigensów, ale także katarów, waldensów i Joachima z Fiore, kościoł wschodni oskarżono o nadmiar pychy i wprowadzono obowiązek spowiedzi i komunii wielkanocnej

Sopory Laterańskie odbyły się w Rzymie 

Lioński I - odbył się 1245 roku i potępiono cesarza Fryderyka II oraz nawoływano do organizacji krucjat 

Lioński II - w 1274 roku podczas którego zdarzyła się nieudana próba pojednania z kościołem wschodnim 

Vienneński - trwający od 1311-1312 gdzie rozwiązano zakon templariuszy 

Konstancjański - od 1414- 1418 roku, podczas którego zlikwidowano schizmę zachodnią, potępiono i ukarano Jana Husa i ogłoszono że sobór jest najwyższą władzą w kościele 

Ferraro- Florencji- w latach od 1438-1445 roku, podkreślono prymat papieski nad soborem i zawarli porozumienie z kościołem wschodnim. 




PODZIAŁ RUCHU MONASTYCZNEGO 



Głównym źródłem monastyzmu w III wieku  było pragnienie zachowania rad ewangelicznych- posłuszeństwa, ubóstwa i czystości. Wyrażało się to w trzech podstawowych ślubów zakonnych. 

Zycie zakonne możemy podzielić na trzy grupy:
1. Cenobityzm od św. Pachomiusza- musieli oni współnie mieszkać, pracować i modlić się. Należeli do nich: benedyktyni, cystersi, dominikanie, franciszkanie, norbertanie, augustiani, brygidki i również jako zakony rycerskie: Krzyżacy, joannici, templariusze. 
2. Anachoretyzm od św. Antoniego Wielkiego - prowadzili życie w całkowitym odosobnieniu i praktykowali surową ascezę. Byli to karmelici, kartuzi, augustianie-eremici i kameduci. 
3. Monascytyzm Wshodni od św. Bazylego Wielkiego- nie mieli większości struktur zakonnych i zależności do poszególnych klasztorów, a byli to tylko bazylianie, studyci i odrębne ławry, 
monastery 

Również zakony dzielimy według ich zadań, czyli zakony:

Kontemplacyjne-  forma życia zakonnego, polegająca w pierwotnej wersji na całkowitym odcięciu się od świata zewnętrznego i życie w całkowitym odosobnieniu lub w nielicznej zamkniętej wspólnocie, poświęcone prawie wyłącznie modlitwie i kontemplacji Boga.

- benedyktyni 
-cystersi
-augustianie-eremici
-kartuzi
-karmelici

Kaznodziejskie- ich głównym celem było głoszenie ewangelii wszędzie gdzie tylko to jest możliwe.

-dominikanie
-norbertanie
-franciszkanie
-augustianie
-brygidki

ARCHITEKTURA I SZTUKA GOTYCKA

GOTYK XII- XIV

- budowle wykonane z cegły, kamienia
- wielkie okna zdobione witrażami
- również jak w renesansie występuje portal i nad nim tympanon
-charakterystyczne są okna gotyckie z maswerkami
- występują pinakle (pionowy dekoracyjny element)
   

 

PRZYKŁADY:
Image result for katedra w amiensKatedra w Amiens
Image result for ratusz we wrocławiuRatusz we Wrocławiu
Image result for kościół mariackiKościół Mariacki w Gdańsku
Image result for katedra w canterburyKatedra w Cantenbury
Image result for notre dameNotre Dam w Paryżu, Reims
Katedra na Wawelu
Katedra Laon
 _______________________________________________________________________________
 SZTUKI PLASTYCZNE OKRESU GOTYCKIEGO 


- rzeźba miała związek z tematyką religijną i świecką
-ciało było nieproporcjonalne
-były przedstawione silne emocje i odczucia
-w malarskie były widoczne odrębności regionalne
-rozwijało się malarstwo ścienne, tablicowe i iluminatorskie
-witrażownictwo
Image result for pieta gotyckaPieta Image result for małżeństwo arnolfinichJan Van Eyck, Małżenstwo Arnolfinich