czwartek, 21 stycznia 2016

RUŚ I MONGOŁOWIE

RUŚ
Na terytorium zamieszkałym przez plemiona ruskie powstały dwa ośrodki władzy państwowej: w Nowogrodzie Wielkim i w Kijowie. W drugiej połowie IX w. Ruryk - jeden z normandzkich wodzów, którzy najeżdżali te tereny opanował tron Nowogrodu Wielkiego. Jego następcy podporządkowali sobie również Kijów, tworząc w ten sposób podstawy do zjednoczenia ziem ruskich i powstania jednolitego państwa ruskiego na tych terenach. W granicach państwa ruskiego znalazł się ważny szlak handlowy łączący Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym.
Normanowie szybko ulegli slawizacji i wtopili się w ludność tubylczą. Państwo ruskie zaczęło prowadzić ekspansję w kierunku posiadłości Bizancjum. Ze względu na to, że Cesarstwo było za słabe na rywalizację z Rusią zdecydowało się na współpracę, a utratę wpływów politycznych chciało rekompensować sobie przez pozyskanie wpływów kościelnych i kulturalnych.                         988 r. władca Rusi Włodzimierz Wielki przyjął chrzest, uznał chrześcijaństwo za religię panującą i otrzymał rękę cesarzówny bizantyjskiej.
MONGOŁOWIE 
1206 rok – Temudżyn dokonuje zjednoczenia licznych plemion mongolskich żyjących na terenach środkowo-wschodniej Azji, tworząc tym samym imperium mongolskie. Przyjął wówczas tytuł Czyngis-Chana, co oznacza Wielkiego Władcę.
Niedługo po tym wyruszył na podboje, zajmując m.in.:
- południową Syberię,
- Afganistan,
- Chiny,
- Chorezm.
1223 rok – toczy się bitwa nad Kałką pomiędzy broniącymi swego kraju ruskimi książętami i Mongołami, zwanych w Europie Tatarami, którzy chcieli zdobyć tereny przeciwników. W jej wyniku Ruś poniosła klęskę.
1241 rok – Mongołowie wkraczają do Polski, gdzie niszczą Małopolskę i atakują Śląsk. W tym roku 9 maja stoczono wielką bitwę pomiędzy tymi dwoma państwami. Uczestniczył w niej Henryk Pobożny. Podczas walk Mongołowie użyli dymiących substancji jako broni, w związku z czym wojska polskie, mimo że były wspierane przez siły europejskie, poniosły klęskę. Przyczyniło się to do wstrzymania gospodarczego tego kraju, zniszczenia bardzo wielu miejscowości oraz utwierdzono się w przekonaniu, że państwo polskie uległo rozpadowi.
1 poł XIII wieku – wojska mongolskie wycofują się z terenów południowej Europy z powodu walki toczonej o tron w ich imperium.
Jarłyk – dekret mongolskich władców wydany w formie pisemnej. Dotyczył on m.in. sprawowania władzy na terenach, które zostały przez nich podbite.

ORGANIZACJA CECHOWA

Cech-organizacja zrzeszająca osobiście wolnych rzemieślników miejskich jednej lub kilku pokrewnych specjalności-przynależności wymagana dla rzemieślników chcących legalnie prowadzić wytwórczość w mieście.
Cele i funkcje cechu:
-ochrona interesów rzemiosła zorganizowanego
-wzajemna pomoc członków
-kontrola jakościowa produktów
-regulacja wielkości produkcji
-organizacja edukacji zawodowej
-funkcje bractwa religijnego
-funkcje militarne i towarzyskie
Organizacja:
Starsi cechowi- było ich dwóch lub jeden, zarządzali majątkiem cechu, sądzili członków cechu w drobnych sprawach karnych i wyrażali zgodę na otworzenie nowego warsztatu.
Mistrzowie- czyli właściciele warsztatu musieli posiadać obywatelstwo miejskie, co wiązało się najczęściej z koniecznością posiadania nieruchomości 
Czeladnicy- liczyli od jednego do trzech w jednym warsztacie, w niektórych miastach mieli prawo do związków czeladniczych. Mieli możliwość wniesienia opłaty, wykonaniu majstersztyku i niekiedy odbycia podróży, ale tylko za zgodą cechu.
Uczniowie- liczyli od jednego do trzech w każdym warsztacie, oprócz prawy w warsztacie musieli pomagać w domu mistrza i mieli możliwośc awansu na czeladnika po wymogach mistrza 
_
Rada miasta i cech zwalczała rzemiosło pozacechowe, które było konkurencją dla cechu. Byli to rzemieślnicy pracujący w mieście, bezwzględnie zwalczani przez mistrzów cechowych.


HUSYTYZM

...Jan Hus, od którego pochodzi ten pogląd, czerpał wzorce od filozofa Johna Wiklefa- uważał, ze Biblia jest jedynym źródłem objawień i każdy chrześcijan może interpretować ją indywidualnie. Poglądami Jana Husa są:
-Biblia jako jedyne źródło wiary
-sprzeciw wobec idei świeckiego panowania kościoła
-odrzucenie papieża jako głowy kościoła
-krytyka symonii w kościele
-aprobata dla spowiedzi powszechnej
-wprowadzenie liturgii w języku narodowym

KONFLIKT RELIGIJNY W CZECHACH 

1415r.- Zygmunt Luksemburski wezwał Husa na sobór do Konstancji, gdzie uznano jego poglądy za herezję i skazano go na śmierć. Jana Husa spalono na stosie w Konstancji 

1417r.- zwolennicy Husa ogłosili cztery artykuły praskie:
-prawo swobodnego głoszenia słowa
-komunia dwupostaciowa 
-sekularyzacja dóbr kościelnych
-ograniczenie praw sądowniczych kościoła

1420r.- podział husytów na kalikstynów i taborytów. Kalikstyni byli odłamem umiarkowanym, rekrutowali się z mieszczaństwa, drobnej szlachty i bogatego chłopstwa. Swoje żądania ograniczali do 4 artykułów praskich. Taboryci byli odłamem radykalnym, głosili równość wszytskich ludzi i wspólnotę majątkową, domagali się likwidacji hierarchii majątkowej 

WYPRAWY KRZYŻOWE XI-XIII WIEKU

PRZYCZYNY
-dązenie papieży do rozszerzenia obszarów chrześcijaństwa
-chęć wyzwolenia miejsc świętych i chrześcijan spod panowania muzułmanów
-chęć zorganizowania nowych państw chrześcijańskich
-religijny zapał rycerstwa
-chęć zdobycia nowych ziem i łupów
-względne przeludnienie Europy
 

I wyprawa krzyżowa- 1096-1099
1097- krzyżacy pokonują Turków i zakładają nowe państwa 
1099- Boldwin ogłasza się cesarzem Jerozolimy 
II wyprawa krzyżowa - 1147-1149
1187- władca Egiptu Saladyn zajął Jerozolimę 
III wyprawa królewska- 1189-1192
Fryderyk Barrbarosa (niemiec) utopił się w rzece Salef
Filip August (francuz) musiał wracać do swojego państwa 
Ryszard Rwie Serce (anglik) skierował się na Cypr, który poźniej zajął 
IV wyprawa kupiecka- 1202-1204
Krzyżacy najpierw przejęli miasto Durrazo, a później dostali Konstantynopol 
Wyprawa dziecięca- 1212
Wysłano francuskie i niemieckie dzieci, które nie dożyły do końca rejsu lub stały się niewolnikami 
V wyprawa krzyżowa - 1217
VI wyprawa krzyżowa 1248-1254
Krzyżacy zdobyli Egipt, Damiettę
1250- udali się do Kairu, gdzie Ludwik IX dostał się do niewoli i musiał oddać Damiettę
VIII wyprawa krzyżowa 1270 
Król Ludwik IX podczas oblężenia Tunisu zmarł na gruźlicę 

1291- upada ostatnia twierdza krzyżaków - Akka i wraz z tym upada idea krucjat

SKUTKI 
-powstanie zakonów rycerskich
-pogłębienie Znajomości Bliskiego Wschodu
-rozwój handlu dalekosiężnego
-przejęcie handlu lewatyńskiego z rąk Arabów
-wzrost niechęci między chrześcijaństwem łacińskim a wschodnim
-pojawienie się wpływów orientalnych w szczuce europejskiej
-wzrost autorytetu papiestwa
-nie odzyskanie Jerozolimy
-rozwój Wenecji



REKONKWISTA W VIII-XV WIEKU

Przyczyną była chęć powstrzymania ekspansji muzułmanów oraz wyparcia ich z pół. Iberyjskiego.

 
718- bitwa pod Covadongą 
1031-rozpad kalifatu kordobańskiego 
1085- zdobycie Toledo przez chrześcijan
1086- bitwa pod Az-Zallaka, powstrzymanie rekonkwisty przez Almorawidów z Afryki
1118- zdobycie Saragossy przez chrześcijan
1147- zdobycie Lizbony przez chrześcijan 
1195- bitwa pod Alarcos, powstrzymanie rekonkwisty przez Almohadów z Afryki
1492- kapitulacja Grenady- ostatniej twierdzy muzumanów 

SKUTKI 
-powstanie na pół. Iberyjskim silnych organizmów państwowych 
- wypchnięcie z Europy Zachodniej muzułmańskich organizmów politycznych 
-wzrost nienawiści między chrześcijanami a muzułmanami 
-ukształtowanie się na półwyspie znacznej liczby feudalnego rycerstwa 

SPÓR O INWESTYTURĘ

Inwestytura- nadawanie stanowisk kościelnych przez monarchię przy jednoczesnym traktowaniu przez niego dóbr kościelnych jako lenna. Wpłynęło to na upowszechnienie się poglądów o wyższości władzy świeckiej nad duchową.


W X wieku władza w Niemczech przeszła z rąk dynastii frankońskiej w ręce dynastii saskiej. Przedstawicielem tej dynastii był Henryk I i Otto I Wielki, w tym czasie w Niemczech bardzo szybko wzrastała rola Kościoła. Jednak biskupi niemieccy byli uzależnieni od panującego, ponieważ on nadawał im posiadłości ziemskie, stanowiska i z tego tytułu uzależniał duchownych od króla i książąt niemieckich. W X wieku na terenie Italii znacznie osłabła pozycja cesarza, w tej sytuacji Otto I koronował się na włoskiego króla .Wówczas doszło do układu pomiędzy Ottonem I, a papieżem Janem XII, na mocy którego Otto I Wielki zatwierdził świecką władze papieży na terenach ofiarowanych papiestwu jeszcze przez Karola Wielkiego. Jan XII zobowiązał się jednocześnie, że każdy nowo wybrany papież złoży przysięgę nowo wybranemu cesarzowi i koronował Ottona I na cesarza rzymskiego. Odtąd mówi się o odnowieniu Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

W pierwszej połowie XI wieku Kościół miał wiele problemów do rozwiązania:
-wśród kleru panowała rozwiązłość moralna
-normalnym zjawiskiem była symonia(sprzedawanie i kupowanie godności Kościelnych), nepotyzm (oznaczał faworyzowanie krewnych, znajomych) i nie zachowanie celibatu
 Pozycję Kościoła w ówczesnym świecie osłabiła tzw. schizma wschodnia, która miała miejsce w 1054 roku, w tym czasie doszło do rozłamy pomiędzy Kościołem Wschodnim, a Kościołem Zachodnim . W 1054 roku papież Leon IX wysłał do Michała Cerulariusza patriarchy Konstantynopola swoich legatów, w celu rozwiązania sporu z patriarchą ekumenicznym, jednak kiedy zmarł papież, legaci obłożyli papieża ekumenicznego anatemą ( wyłączenie ze wspólnoty - klątwa, wyklęcie.). Michała Cerulariusza nie był dłużny, obrzucił klątwą Rzym.

 Główny projekt reform w Kościele opracował przełożony klasztoru w Clumy – Hildebrand. Klasztor w Cluny, znajdujący się na terytorium Francji został założony w 990 roku według reguły świętego Benedykta. Przełożonego zakony wybierano spośród zakonników i podlegał on bezpośrednio papieżowi. Od połowy XI wieku z kongregacji clunyckiej wybierano kolejnych papieży, dążyli oni do wyeliminowania wpływów świeckich z życia religijnego i uznania pełnej suwerenności władzy papieża.

W 1059 rok dekret papieża Mikołaja II, ogłoszony podczas soboru laterańskiego:
- ograniczył wybór papieży do Kolegium Kardynalskiego, niezależnego od władzy świeckiej
- zakazywał obsadzania stanowisk Kościelnych przez osoby świeckie 
-zakazywał słuchania mszy odprawianej przez duchownych posiadających żony, bądź żyjących w konkubinacie.

W 1073 roku Hildebrand został wybrany papieżem i przyjął imię Grzegorz VII, pełnił tą posługę do 1085 roku. Grzegorz VII kontynuował reformy podjęte przez klasztor Cluny
 -wprowadził zakaz przyjmowania inwestytury z rąk świeckich,
- ogłosił dekret o usuwalności z urzędów duchownych tych, którzy prowadzili rozwiązły tryb życia.

Według Kościoła jedynym namiestnikiem Boga na ziemi jest papież. Z kolei według władzy świeckiej cesarz jest jedyną osobą godną sprawować władzę. Kiedy na synodzie w Rzymie potępiono tzw. świecką inwestyturę Henryk zdecydowanie się sprzeciwił, podczas zwołanego do Wormacji (1076) synodu biskupów niemieckich podważył legalność wyboru Hildebranda na stanowisko papieża.Za namową cesarze obecni wówczas na synodzie biskupi wypowiedzieli Grzegorzowi VII posłuszeństwo.

SŁOWIANIE- LUD INDOEUROPEJSKI

WIERZENIA
-czcili siły przyrody
-najważniejszym bóstwem Słowian był Perun
-bóstwem związanym z kultem słońca był Swaróg
-kult był sprawowany w świątyniach lub w świętych miejscach
-składano ofiary z bydła, płodów rolnych
-wierzyli w życie pozagrobowe i prochy zmarłych składali w kurhanach

 

PIERWSZE PAŃSTWA SŁOWIAŃSKIE

Państwo Samona- jego założycielem w pierwszej połowie VII wieku był Samo, kupiec, który stanął na czele powstania Słowian przeciwko Awarom, a po zwycięstwie stał się księciem państwa.

Bułgaria- w VI-VII wieku obszar ten został zasiedlony przez Słowian. Storzyli oni silne państwo, szybko przejęli język i kulturę Bułgarów. Rozkwit państwa Bułgarskiego rozpoczął się w X wieku kiedy podbiło ono Macedonię i Epir. Jednak w Xi wieku Bułgaria została zajęta przez Bizancjium i wyzwoliła się dopiero pod koniec XII wieku.

Państwo Wielkomorawskie- powstało w IX wieku na terenie Moraw, w wyniku ekspancji objęto też zachodnią Słowację, Czechy, Górny Śląsk, Panonię. Chrystianizację prowadzili przysłani z Bizancjum Metody i Konstanty, którzy stworzyli głagolicę. Państwo przetrwało do początku X wieku kiedy zostało rozbite przez Węgrów.